Nowa moneta kolekcjonerska NBP

Narodowy Bank Polski wprowadza w czwartek 14 września do obiegu srebrną monetę upamiętniającą wycofanie z Polski w latach 1991–1993 wojsk sowieckich.

Moneta „30. rocznica wycofania wojsk sowieckich z Polski" o nominale 10 zł jest wykonana ze srebra o próbie Ag 925, ma średnicę 32,00 milimetry i masę 14,14 grama. Jej nakład wynosi do 12 000 sztuk.

Rewers monety przedstawia hasło pochodzące z demonstracji z 1989 r. „SOWIECI DO DOMU!" oraz wizerunek dłoni symbolicznie nakazującej wojskom sowieckim opuszczenie Polski. Na monecie wykorzystano fragment zdjęcia z kolekcji NAF Dementi (autorzy: Tomasz Kizny, Anna Łoś, Andrzej Łuca, Henryk Prykiel/Ośrodek „Pamięć i Przyszłość"). Na rewersie umieszczono także datę „17 IX 1993 r.", kiedy ostatnie oddziały sowieckie zostały wycofane z Polski.

Od zakończenia II wojny światowej na terytorium Polski stacjonowało kilkadziesiąt tysięcy żołnierzy Armii Czerwonej, tworzących tzw. Północną Grupę Wojsk Armii Czerwonej. Ich jednostki znajdowały się w ponad 70 miejscowościach zlokalizowanych głównie w zachodniej i północnej części kraju, a dowództwo ulokowano w Legnicy.

Do czasu podpisania porozumienia między władzami ZSRR i PRL w 1956 r. wojska te przebywały na polskim terytorium bez jakichkolwiek uregulowań prawnych. Dopiero szczegółowe ustalenia nawiązujące do ogólnego porozumienia z 1956 r. określiły stan osobowy wojsk sowieckich na 62–66 tys. żołnierzy, w tym w wojskach lądowych – 40 tys., w lotnictwie – 17 tys. i w marynarce wojennej – 7 tys. Szacuje się, że wskutek wypadków komunikacyjnych, a także przypadkowych lub celowych postrzałów trwająca blisko pół wieku obecność tych oddziałów doprowadziła do śmierci ponad 600 polskich obywateli.

Pierwsze oddziały opuściły terytorium RP jeszcze w kwietniu 1991 r. Ponad rok później, 22 maja 1992 r. podpisano „protokół o uregulowaniu majątkowych, finansowych i innych spraw związanych z wycofywaniem wojsk Federacji Rosyjskiej z terytorium Polski". Na jego mocy Rosjanie do października 1992 r. wycofali wszystkie jednostki bojowe, a 17 września 1993 r. ostatnie swoje oddziały.

Cały proces transportu wojsk, będący wielką operacją logistyczną, w ramach której ewakuowano m.in. ponad 1500 czołgów i wozów bojowych, odbywał się głównie drogą kolejową.

Srebrną monetę „30. rocznica wycofania wojsk sowieckich z Polski" będzie można kupić w Oddziałach Okręgowych NBP i sklepie internetowym NBP Kolekcjoner w cenie 190 zł.

Źródło: materiały prasowe NBP