Powstanie Styczniowego na monetach NBP

Narodowy Bank Polski wprowadził 16 stycznia 2023 r. do obiegu dwie monety kolekcjonerskie „160. rocznica Powstania Styczniowego". Chodzi o srebrną monetę o nominale 20 zł oraz złotą o nominale 200 zł. 

Złota moneta o średnicy 27 mm i masie 15,50 g zostanie wyemitowana w nakładzie do 1200 sztuk. Srebrna moneta o średnicy 38,61 mm i masie 28,28 g zostanie wyemitowana w nakładzie do 10 000 sztuk.

Monety upamiętniają Powstanie Styczniowe, jedno z najważniejszych wydarzeń w dziewiętnastowiecznej historii Polski. Przedwczesny wybuch powstania był spowodowany przymusowym poborem do rosyjskiej armii, który miał rozbić ruch spiskowy. W nocy z 22 na 23 stycznia 1863 r. doszło do wystąpień zbrojnych przeciwko rosyjskiemu zaborcy, a ogłoszony przez Tymczasowy Rząd Narodowy „Manifest" wzywał do walki narody dawnej Rzeczypospolitej. Pomimo niedostatecznego przygotowania powstańcy przez półtora roku toczyli heroiczny bój z Imperium Rosyjskim.
 
Wobec przygniatającej przewagi wroga i olbrzymiego niedostatku broni jedyną formą walki była wojna partyzancka. Objęła ona swoim zasięgiem Królestwo Polskie oraz znaczne obszary współczesnej Litwy, Białorusi i Ukrainy. Wielkiego wsparcia udzielili Polacy żyjący w dwu pozostałych zaborach: pruskim i austriackim. Stamtąd docierali ochotnicy, broń i zaopatrzenie, a powstańcy znajdowali tam schronienie. Przewaga nieprzyjaciela oraz stosowane przez niego bezwzględne represje doprowadziły do stłumienia powstania. Przeprowadzone wówczas reformy włościańskie przyczyniły się jednak do otwarcia nowej epoki w dziejach Polski i włączenia w ruch narodowy ludności wiejskiej. Insurekcja 1863–1864 stała się moralnym fundamentem dla tych, którzy w okresie I wojny światowej walczyli o niepodległość ojczyzny. W wolnej Polsce powstańcy zyskali status weteranów, przysługiwały im specjalne mundury i honory, a przez rodaków byli uważani za żywe pomniki walki o wolność. Pamięć o Powstaniu Styczniowym silnie odcisnęła się w narodowej kulturze i stała się ważnym elementem w budowaniu świadomości historycznej i dziedzictwa kulturowego dla wielu pokoleń Polaków. 
 
Na rewersie złotej monety, w centralnej części, widnieje panoplium z elementami uzbrojenia i sztandarami oraz trójdzielnym herbem powstańczym z ukoronowanym Orłem Białym, litewską Pogonią oraz Michałem Archaniołem symbolizującym Ruś. Przedstawiony wizerunek jest fragmentem sztandaru z okresu Powstania Styczniowego (wizerunek z Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie).
 
Na rewersie srebrnej monety widać fragment rysunku Walerego Eljasza-Radzikowskiego „Patrol powstańczy z 1863 r." przedstawiający grupę polskich powstańców. Z lewej strony umieszczono pieczęć Rządu Narodowego z ukoronowanym trójdzielnym herbem z Orłem, Pogonią i Michałem Archaniołem. Wokół herbu biegnie napis RZĄD NARODOWY RÓWNOŚĆ WOLNOŚĆ NIEPODLEGŁOŚĆ. Na awersie monety srebrnej zostały odwzorowane: stylizowany sztandar oraz broń (kosy, szabla, karabin) z okresu Powstania Styczniowego.
 
Źródło: materiały prasowe NBP