Zamek Książ na monecie NBP

Od 18 listopada 2021 r. w obiegu znalazła się nowa moneta okolicznościowa NBP „Odkryj Polskę – Zamek Książ w Wałbrzychu" o nominale 5 zł.

Rewers monety przedstawia widok na część barokową i fragment części renesansowej zamku Książ w Wałbrzychu od strony południowo-wschodniej. Widoczna jest także zamkowa wieża o wysokości 42 m. Jej dolna część została wzniesiona w średniowieczu, część środkowa jest efektem prac budowlanych prowadzonych w XVIII w., natomiast zwieńczenie to rezultat przebudowy zamku, dokonanej w latach 1908–1923.

 Okolicznościowa pięciozłotowa moneta w standardzie obiegowym została wyemitowana w nakładzie do 1 mln sztuk. Można ją zamienić po wartości nominalnej w Oddziałach Okręgowych NBP.

Zamek Książ został wybudowany w latach 1288–1292 przez księcia świdnicko-jaworskiego Bolka I Surowego z dynastii Piastów, który zaczął wówczas używać tytułu: Bolko dei gratia dux Slesie et dominus de Wrstenberc (Bolko z bożej łaski książę Śląska i pan na Książu). Warownia wzniesiona w sercu gęstego lasu, na stromym skalnym cyplu, otoczonym z trzech stron wąwozem rzeki Pełcznicy miała istotne znaczenie strategiczne i uważano ją za „klucz do Śląska". Została nazywana Książęcą Górą (niem. Fürstenberg). Po wygaśnięciu w drugiej połowie XIV w. rodu Piastów z linii świdnicko-jaworskiej właścicielami zamku zostali królowie czescy. Następnie, pod koniec XV w., Książ przeszedł we władanie króla Węgier Macieja Korwina. Jego następca król Władysław II Jagiellończyk powierzył majątek ksiąski swojemu kanclerzowi Johannowi von Haugwitzowi.

Do przełomowego wydarzenia w historii Książa doszło 11 czerwca 1509 r. Haugwitz przekazał wówczas zamek oraz sąsiadujące z nim dobra za nieznaną kwotę rycerzowi Konradowi I von Hobergowi (w 1714 r. pisownia nazwiska gospodarzy Książa została zmieniona na Hochberg). W trakcie panowania na Książu (niem. Fürstenstein) Hochbergowie dokonali kilku przebudów, które przekształciły obiekt militarny w rezydencję magnacką. Ostatniej modernizacji, która nadała budowli obecny kształt, Hans Heinrich XV Hochberg von Pless dokonał w latach 1908–1923.

Zamek Książ pozostawał własnością Hochbergów do 1941 r., kiedy został skonfiskowany przez władze nazistowskich Niemiec. W latach 1944–1945 w skale, na której został wzniesiony zamek, więźniowie niemieckiego nazistowskiego obozu koncentracyjnego Gross-Rosen wydrążyli i zabudowywali żelbetem duży podziemny obiekt. Jego przeznaczenie wciąż pozostaje przedmiotem badań historycznych, a liczba ofiar tej inwestycji jest nieznana. Zniszczenia i grabieże dokonane w zamku Książ przez Niemców w czasie wojny, następnie kontynuowane przez żołnierzy sowieckich oraz szabrowników po jej zakończeniu doprowadziły zabytek do ruiny. W 1973 r. teren z zamkiem Książ został przyłączony do Wałbrzycha, a rok później ruszyła odbudowa obiektu ze zniszczeń wojennych. Od 1991 r. jego właścicielem jest miasto Wałbrzych.

Książ jest w ścisłej czołówce największych zespołów zamkowo-parkowych w Polsce. Zajmuje powierzchnię 21,7 ha, a kubatura zamku wynosi 160 tys. metrów sześciennych. Rozmiarami ustępuje tylko zamkowi krzyżackiemu w Malborku i Zamkowi Królewskiemu na Wawelu w Krakowie – napisał w folderze numizmatycznym Artur Szałkowski.

Źródło: materiały prasowe